Rozwód wymaga spełnienia przesłanek. Przesłanki rozwodu można podzielić na pozytywne i negatywne.
Rozwód – przesłanki pozytywne
Do pozytywnych przesłanek rozwodu zaliczamy: zupełny rozkład pożycia oraz trwały rozkład pożycia (art. 56 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej jako k.r.o.).
Zupełny rozkład pożycia oznacza, że między małżonkami nie istnieją jakiekolwiek więzi, przy czym wskazuje się w literaturze i praktyce, że chodzi o ustanie więzi fizycznej, uczuciowej oraz gospodarczej.
Zupełny rozkład pożycia jest przesłanką pozytywną konieczną do orzeczenia separacji, o czym więcej można przeczytać w tym miejscu.
Trwały rozkład pożycia można określić jako opartą na doświadczeniu życiowym ocenę, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi, przy czym należy mieć na uwadze indywidualne cechy charakteru małżonków (tak Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r., sygn. akt I CO 5/55).
Pozytywne przesłanki rozwodu muszą zaistnieć, żeby sąd mógł orzec rozwód związku małżeńskiego. Muszą one zaistnieć łącznie, to znaczy, że rozkład pożycia małżeńskiego musi być jednocześnie zupełny i trwały.
Negatywne przesłanki rozwodu
Do negatywnych przesłanek rozwodu zaliczamy:
- dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, które nie może ucierpieć wskutek rozwodu,
- sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego,
- co do zasady żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Art. 56 § 2 k.r.o. stanowi, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Oznacza to, że jeżeli w małżeństwie są dzieci, sąd orzekający w sprawie rozwodowej powinien zawsze zbadać, czy wskutek orzeczenia rozwodu nie ucierpi dobro małoletniego dziecka.
Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego
Art. 56 § 2 k.r.o. stanowi, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego oznacza sprzeczność z powszechnie przyjętymi normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Są to kwestie ocenne. Sąd orzekający w danej sprawie powinien w każdej sprawie zbadać czy zachodzi sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego. Tytułem przykładu można powołać się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1998 r., sygn. III CKN 573/98. Według SN, „Orzeczenie rozwodu może okazać się sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zwłaszcza wówczas, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę. Niekiedy przeciwko udzieleniu rozwodu mogą przemawiać względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złośliwego stosunku do współmałżonka albo na tle innych przejawów lekceważenia małżeństwa i rodziny”.
Co w przypadku, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny?
W sytuacji, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, co do zasady niedopuszczalne jest orzeczenie rozwodu przez sąd (art. 56 §.3 k.r.o.). Od tej zasady są dwa wyjątki: drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód oraz odmowa zgody drugiego małżonka na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 3 k.r.o. in fine). Tak jak wyżej stwierdzono, chodzi tu o sprzeczność z powszechnie przyjętymi normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Sąd powinien dokonać oceny odmowy zgody drugiego małżonka na rozwód z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy.
Jeżeli w sprawie zaistnieją negatywne przesłanki rozwodu, to orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne. W takiej sprawie nastąpi oddalenie powództwa o rozwód.
Dane statystyczne dotyczące zawieranych małżeństw i rozwodów
Zgodnie z informacjami podanymi na portalu Money.pl z powołaniem się na szacunki GUS, w 2024 roku zawarto w Polsce ok. 136 tys. związków małżeńskich, czyli o ok. 10 tys. mniej niż rok wcześniej. W 2024 roku podobnie jak w 2023 roku, rozwiodło się ok. 57 tys. par małżeńskich.
Rozwód – pomoc prawna
Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawie o rozwód.