Adwokat dr Łukasz Raj Kancelaria Adwokacka

Kategoria: Prawo rodzinne

  • Separacja – definicja, czym różni się separacja od rozwodu?

    Co to jest separacja?

    Separacja jest to instytucja prawa rodzinnego, polegająca na pozbawieniu małżonków praw i obowiązków wynikających z małżeństwa na podstawie orzeczenia sądu, z zachowaniem jednak małżeństwa i zakazu wstąpienia przez któregokolwiek z małżonków w nowy związek małżeński.

    Separację wyżej zdefiniowaną można określić jako separację prawną lub też separację sądową. Sąd orzekający separację formalizuje bowiem określony stan faktyczny polegający na tym, że małżonkowie nie żyją razem.

    Od separacji sądowej odróżnić należy separację faktyczną, czyli stan faktyczny, w którym małżonkowie żyją osobno, istnieje między nimi zupełny rozkład pożycia, ale stan ten nie jest sformalizowany orzeczeniem sądowym, co prowadzi do tego, że małżonkowie zachowują prawa i obowiązki wynikające z małżeństwa.

    Separacja a rozwód

    Zgodnie z art. 611 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako k.r.o.), jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Z przepisu tego wynika, że przesłanką separacji jest zupełny rozkład pożycia.

    Zgodnie z art. 56 § 1 k.r.o., jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Z tego przepisu wynika, że przesłanką rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia.

    Istnieją dwie zasadnicze różnice między rozwodem i separacją:

    1. Przesłankami pozytywnymi rozwodu jest zupełny rozkład pożycia oraz trwały rozkład pożycia, podczas gdy do orzeczenia separacji konieczny jest zupełny rozkład pożycia. Gdyby w trakcie postępowania sądowego w przedmiocie separacji okazało się, że między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, to orzeczenie separacji jest niedopuszczalne. Zwrócić przy tym należy uwagę, że zgodnie z art. 612 § 1 k.c.,  jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.
    2. Orzeczenie rozwodu definitywnie kończy związek małżeński. Orzeczenie separacji nie skutkuje rozwiązaniem związku małżeńskiego.

    Reasumując, orzeczenie separacji zawsze daje szansę na powrót do związku małżeńskiego. Art. 616 § 1 k.r.o. stanowi, że na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji. Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki (art. 616 § 2 k.r.o.). W przypadku orzeczenia rozwodu nie ma możliwości powrotu do małżeństwa. Jeżeli rozwiedzeni małżonkowie chcieliby znowu być razem w związku małżeńskim, to muszą zawrzeć kolejny związek małżeński.

    Czy małżonek w separacji prawnej może wystąpić o rozwód?

    Taki małżonek może wystąpić o rozwód, jeżeli zaistnieją pozytywne przesłanki rozwodu i nie zaistnieją negatywne przesłanki rozwodu. Kwestia ta została szerzej wyjaśniona w tym miejscu.

    Separacja – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawach o separację i rozwód.

  • Rozwód – przesłanki pozytywne i negatywne

    Rozwód wymaga spełnienia przesłanek. Przesłanki rozwodu można podzielić na pozytywne i negatywne.

    Rozwód – przesłanki pozytywne

    Do pozytywnych przesłanek rozwodu zaliczamy: zupełny rozkład pożycia oraz trwały rozkład pożycia (art. 56 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej jako k.r.o.).

    Zupełny rozkład pożycia oznacza, że między małżonkami nie istnieją jakiekolwiek więzi, przy czym wskazuje się w literaturze i praktyce, że chodzi o ustanie więzi fizycznej, uczuciowej oraz gospodarczej.

    Zupełny rozkład pożycia jest przesłanką pozytywną konieczną do orzeczenia separacji, o czym więcej można przeczytać w tym miejscu.

    Trwały rozkład pożycia można określić jako opartą na doświadczeniu życiowym ocenę, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi, przy czym należy mieć na uwadze indywidualne cechy charakteru małżonków (tak Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r., sygn. akt I CO 5/55).

    Pozytywne przesłanki rozwodu muszą zaistnieć, żeby sąd mógł orzec rozwód związku małżeńskiego. Muszą one zaistnieć łącznie, to znaczy, że rozkład pożycia małżeńskiego musi być jednocześnie zupełny i trwały.

    Negatywne przesłanki rozwodu

    Do negatywnych przesłanek rozwodu zaliczamy:

    1. dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, które nie może ucierpieć wskutek rozwodu,
    2. sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego,
    3. co do zasady żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.

    Art. 56 § 2 k.r.o. stanowi, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Oznacza to, że jeżeli w małżeństwie są dzieci, sąd orzekający w sprawie rozwodowej powinien zawsze zbadać, czy wskutek orzeczenia rozwodu nie ucierpi dobro małoletniego dziecka.

    Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego

    Art. 56 § 2 k.r.o. stanowi, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego oznacza sprzeczność z powszechnie przyjętymi normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Są to kwestie ocenne. Sąd orzekający w danej sprawie powinien w każdej sprawie zbadać czy zachodzi sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego. Tytułem przykładu można powołać się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1998 r., sygn. III CKN 573/98. Według SN, „Orzeczenie rozwodu może okazać się sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zwłaszcza wówczas, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę. Niekiedy przeciwko udzieleniu rozwodu mogą przemawiać względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złośliwego stosunku do współmałżonka albo na tle innych przejawów lekceważenia małżeństwa i rodziny”.

    Co w przypadku, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny?

    W sytuacji, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, co do zasady niedopuszczalne jest orzeczenie rozwodu przez sąd (art. 56 §.3 k.r.o.). Od tej zasady są dwa wyjątki: drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód oraz odmowa zgody drugiego małżonka na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 3 k.r.o. in fine). Tak jak wyżej stwierdzono, chodzi tu o sprzeczność z powszechnie przyjętymi normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Sąd powinien dokonać oceny odmowy zgody drugiego małżonka na rozwód z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy.

    Jeżeli w sprawie zaistnieją negatywne przesłanki rozwodu, to orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne. W takiej sprawie nastąpi oddalenie powództwa o rozwód.

    Dane statystyczne dotyczące zawieranych małżeństw i rozwodów

    Zgodnie z informacjami podanymi na portalu Money.pl z powołaniem się na szacunki GUS, w 2024 roku zawarto w Polsce ok. 136 tys. związków małżeńskich, czyli o ok. 10 tys. mniej niż rok wcześniej. W 2024 roku podobnie jak w 2023 roku, rozwiodło się ok. 57 tys. par małżeńskich.

    Rozwód – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawie o rozwód.