Adwokat dr Łukasz Raj Kancelaria Adwokacka

Autor: dr Łukasz Raj

  • Bójka i pobicie – co oznaczają te terminy, charakterystyka tych przestępstw

    Co to jest bójka? Co to jest pobicie?

    Bójka i pobicie to przestępstwa, których dotyczą dwa przepisy kodeksu karnego (dalej jako k.k.), tj. art. 158 k.k. i art. 159 k.k.

    Według art. 158 § 1 k.k., kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jest to typ podstawowy tego przestępstwa.

    W art. 158 § 2 i 3 k.k., a także w art. 159 k.k. są określone typy kwalifikowane.

    Według art. 158 § 2 k.k., jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

    Zgodnie z art. 158 § 3 k.k., jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca

    podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

    Art. 159 k.k. stanowi, że kto biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

    Cytowane przepisy są przejawem odpowiedzialności zbiorowej w k.k. Dane zdarzenie może być uznane za bójkę lub pobicie, jeżeli biorą w nim udział przynajmniej trzy osoby. Jeżeli w danym zdarzeniu biorą udział dwie osoby, to nie jest ono bójką lub pobiciem w rozumieniu k.k.

    Bójka to zdarzenie, w którym biorą udział przynajmniej trzy osoby, przy czym każda z tych osób musi występować w roli atakującego i atakowanego.

    Pobicie to zdarzenie, w którym biorą udział przynajmniej trzy osoby, przy czym jednak z nich musi występować w roli broniącego się.

    Bójka i pobicie a obrona konieczna

    Uczestnik bójki nie może powoływać się na instytucję obrony koniecznej. Wyjątek stanowią dwie sytuacje, które wskazał Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie. W pierwszej sytuacji uczestnik bójki wycofuje się z niej, a pomimo tego jest dalej atakowany. Takiemu uczestnikowi przysługuje prawo do obrony koniecznej. W drugiej sytuacji na prawo do obrony koniecznej może powoływać się osoba, która interweniuje w celu zakończenia bójki.

    W przypadku pobicia, osobie zaatakowanej przysługuje prawo do obrony koniecznej tak długo jak spełnione są przesłanki obrony koniecznej, określone w art. 25 § 1 k.k.

    Bójka a ustawka

    Jak można przeczytać w Wikipedii, ustawka to „starcie fizyczne dwóch grup ludzi bądź dwóch osób, zazwyczaj deklarujących przynależność do innych grup kibicowskich identyfikujących się głównie z klubami piłkarskimi, a także innych dyscyplin sportowych. Starcie zwykle oparte jest na określonych zasadach i odbywa się o ustalonej porze i w ustalonym miejscu”. Takie starcie może spełniać znamiona przestępstwa bójki z art. 158 lub z art. 159 k.k.

    Bójka i pobicie – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie obrony lub reprezentacji w sprawach bójki i pobicia lub też innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu.

  • Rozbój a kradzież rozbójnicza – krótka charakterystyka

    Co to jest rozbój?

    Rozbój określony jest w art. 280 § 1 kodeksu karnego (dalej jako k.k.), kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

    Rozbój jest więc to:

    1. kradzież z użyciem przemocy wobec osoby lub
    2. kradzież polegająca na grożeniu innej osobie natychmiastowego użycia przemocy albo
    3. kradzież w trakcie której sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.

    Trzeba wyraźnie podkreślić, że opisane sposoby kradzieży muszą nastąpić przed lub w trakcie kradzieży. Rozbój jest kwalifikowaną postacią kradzieży. Sprawca przy użyciu wskazanych wyżej sposobów działania, zamierza dokonać zaboru cudzej rzeczy ruchomej.

    Kwalifikowana postać rozboju

    Zgodnie z art. 280 § 2 k.k., jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20. Przestępstwo rozboju określone w art. 280 § 2 k.k. jest więc zbrodnią.

    Co to jest kradzież rozbójnicza?

    Zgodnie z art. 281 § 1 k.k., kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

    Kradzież rozbójnicza polega więc na tym, że sprawca kradzieży, już po jej dokonaniu:

    1. używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem, albo
    2. doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,

    przy czym sprawca działa w opisany sposób, żeby utrzymać się w posiadaniu zabranej rzeczy.

    Jak widać, opisane sposoby działania pokrywają się z tymi wskazanymi w art. 280 § 1 k.k. Różnica jest taka, że przy przestępstwie rozboju przedmiotowe sposoby działania dotyczą sposobu kradzieży rzeczy, czyli muszą nastąpić przed lub w trakcie kradzieży cudzej rzeczy ruchomej, zaś przy przestępstwie kradzieży rozbójniczej przedmiotowe sposoby działania odnoszą się do utrzymania w posiadaniu zabranej uprzednio rzeczy. Do przypisania sprawcy przestępstwa kradzieży rozbójniczej, konieczne jest więc, żeby sprawca najpierw ukradł cudzą rzecz ruchomą.

    Kradzież, kradzież rozbójnicza – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie obrony lub reprezentacji w sprawach kradzieży, kradzieży rozbójniczej lub też innych przestępstw przeciwko mieniu.

  • Zabójstwo, morderstwo, zabójstwo w afekcie – krótka charakterystyka

    Zabójstwo

    Zabójstwo to przestępstwo należące do grupy przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu określonych w rozdziale XIX kodeksu karnego (dalej jako k.k.). Zabójstwo jest stypizowane w art. 148 § 1 k.k. Zgodnie z tym przepisem, kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. W tym przepisie określony jest typ podstawowy zabójstwa. Przestępstwo zabójstwa jest zbrodnią, ponieważ jest zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 (art. 7 § 2 k.k.). Górna granica kary pozbawienia wolności to 30 lat (art. 37 k.k.). Jeżeli sąd orzekający w sprawie uzna tę karę za zbyt łagodną, to pozostaje do wymierzenia kara dożywotniego pozbawienia wolności.  

    Strona przedmiotowa tego przestępstwa określona została jako zabijanie człowieka. Oznacza to, że jest to przestępstwo materialne, czyli żeby doszło do dokonania tego przestępstwa konieczny jest skutek w postaci śmierci człowieka.

    Zabójstwo może być popełnione tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim lub z zamiarem ewentualnym. Nie można nieumyślnie zabić człowieka. Czasownik „zabija” użyty w art. 148 k.k. zakłada umyślność sprawcy przestępstwa. Jeżeli ktoś nieumyślnie doprowadza do śmierci człowieka, to nie odpowiada z art. 148 k.k., tylko z art. 155 k.k., to jest za nieumyślne spowodowanie śmierci. To przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Warto zaznaczyć, że zabójstwa można dopuścić się nie tylko przez działanie, ale także przez zaniechanie.

    Morderstwo

    Morderstwo jest to kwalifikowany typ przestępstwa zabójstwa. Przestępstwo to zostało określone w art. 148 § 2 k.k. i art. 148 § 3 k.k.

                Zgodnie z art. 148 § 2 k.k., kto zabija człowieka:

    1) ze szczególnym okrucieństwem,

    2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,

    3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,

    4) z użyciem materiałów wybuchowych,

    podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 15 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

                Zgodnie z art. 148 § 3 k.k., karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo oraz sprawca zabójstwa funkcjonariusza publicznego popełnionego podczas lub w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych związanych z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego.

                Jak widać z cytowanych powyżej przepisów, to co odróżnia zabójstwo od morderstwa to przede wszystkim określony sposób działania sprawcy tego przestępstwa (np. działanie ze szczególnym okrucieństwem), a także niezależnie od sposobu działania, prawomocne wcześniejsze skazanie za zabójstwo, a także zabójstwo funkcjonariusza publicznego. Sprawca morderstwa podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 15, więc w porównaniu z zabójstwem dolna granica zagrożenia ustawowego za tę zbrodnię uległa zwiększeniu o 5 lat w stosunku do typu podstawowego zabójstwa.

    Zabójstwo w afekcie

    Zabójstwo w afekcie jest uprzywilejowanym typem zabójstwa. Przestępstwo to zostało określone w art. 148 § 4 k.k. Zgodnie z tym przepisem, kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. To co odróżnia zabójstwo w afekcie od zabójstwa i morderstwa to działanie sprawcy pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, czyli sprawca zabija człowieka pod wpływem afektu. Silne wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami nazywane jest afektem, przy czym chodzi tu o afekt fizjologiczny, a więc taki stan u sprawcy, że emocje przeważają nad intelektem ograniczając funkcję kontrolującą rozumu (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. IV KK 128/09). Ponadto silne wzburzenie musi być usprawiedliwione okolicznościami. To czy nastąpiło w danej sprawie silne wzburzenie i czy było ono usprawiedliwione okolicznościami, należy ustalić w trakcie postępowania karnego. Zwrócić należy uwagę, że zabójstwo w afekcie jest występkiem, zaś dolna granica zagrożenia ustawowego to kara 1 roku pozbawienia wolności. W przypadku zabójstwa w typie podstawowym, dolna granica zagrożenia ustawowego to 10 lat pozbawienia wolności. Różnica jest więc bardzo znaczna.

    Kwestie procesowe

    Przestępstwo zabójstwa określone w art. 148 § 1 k.k. oraz przestępstwo morderstwa określone w art. 148 § 2 i art. 148 § 3 k.k. są to zbrodnie. W związku z tym osoba oskarżona o te przestępstwa będące zbrodniami musi mieć obrońcę w postępowaniu karnym przed sądem okręgowym (art. 80 kodeksu postępowania karnego). Decydująca jest tu kwalifikacja prawna czynu określona w akcie oskarżenia.

    Zabójstwo, morderstwo, zabójstwo w afekcie – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie obrony lub reprezentacji w sprawach zabójstwa, morderstwa, zabójstwa w afekcie lub też innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu.

  • Kradzież w kodeksie karnym i kodeksie wykroczeń

    Kradzież w kodeksie wykroczeń

    Kradzież w kodeksie wykroczeń (dalej jako k.w.) jest uregulowana w art. 119 § 1. Zgodnie z tym przepisem, kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 800 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

    Kradzież polega na zaborze cudzej rzeczy ruchomej i przejęciu władztwa nad tą rzeczą. Wykroczenie to może być popełnione tylko umyślnie. Nie ma czegoś takiego jak nieumyślna kradzież. Nie można ukraść rzeczy ruchomej nieumyślnie. Jeżeli ktoś twierdzi, że ukradł coś nieumyślnie, to nie dopuścił się kradzieży.

    Jak widać z cytowanego przepisu, kradzież jest wykroczeniem, jeżeli wartość przywłaszczonej cudzej rzeczy ruchomej nie przekracza 800 zł.

    Kradzież w kodeksie karnym

    Kradzież w kodeksie karnym (dalej jako k.k.) jest uregulowana w art. 278 § 1 k.k.  Według tego przepisu, kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Przestępstwo to podobnie jak wykroczenie z art. 119 k.w., może być popełnione tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim. Cytowany powyżej art. 278 § 1 k.k. posługuje się określeniem „w celu”. Sprawca musi więc chcieć dokonać zaboru cudzej rzeczy ruchomej, a także cudzej karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego (art. 278 § 2 k.k.) oraz cudzego program komputerowego (art. 278 § 3 k.k.). Sprawca musi też chcieć bezprawnie korzystać z energii (art. 278 § 5 k.k.). Zwrócić należy uwagę, że do znamion przestępstwa kradzieży nie należy działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (z wyjątkiem określonym w art. 278 § 3 k.k.). Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 kwietnia 1998 r., sygn. I KZP 1/98 stwierdził, że „zabór mienia z zamiarem jego niezwłocznego porzucenia oznacza, że sprawca zamierza postąpić z nim jak właściciel, a w związku z tym celem jego działania jest przywłaszczenie tego mienia”. W przypadku kradzieży cudzego programu komputerowego sprawca musi ponadto działać w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (art. 278 § 3 k.k.).

    Zasadnicze podobieństwa kradzieży w kodeksie wykroczeń i kodeksie karnym

    1. Oba czyny zabronione polegają na zaborze cudzej rzeczy ruchomej i przejęciu władztwa nad tą rzeczą.
    2. Oba czyny zabronione mogą być popełnione tylko umyślnie.

    Zasadnicze różnice pomiędzy kradzieżą w kodeksie wykroczeń i kodeksie karnym

    1. Kradzież w k.w. jest wykroczeniem. Kradzież w k.k. jest przestępstwem. Przestępstwo kradzieży zaczyna się, jeżeli wartość rzeczy ruchomej do zaboru której doszło, przekracza wartość 800 zł.
    2. Kradzież w k.w. dotyczy zaboru cudzej rzeczy ruchomej. Kradzież w k.k. dotyczy oprócz zaboru cudzej rzeczy ruchomej także kradzieży cudzej karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego, cudzego program komputerowego oraz energii.
    3. Różnice dotyczą zagrożenia karą. Kradzież w k.w. jest zagrożona karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Przestępstwo kradzieży w k.k. w typie podstawowym jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
    4. Jeżeli sprawca wykroczenia kradzieży zostanie schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu tego wykroczenia, to może zostać ukarany mandatem (art. 97 § 1 pkt. 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Jeżeli sprawca dopuszcza się przestępstwa kradzieży, to postępowanie mandatowe nie znajduje zastosowania.

    Kradzież – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie obrony w sprawach kradzieży lub też innych przestępstw przeciwko mieniu.

  • Separacja – definicja, czym różni się separacja od rozwodu?

    Co to jest separacja?

    Separacja jest to instytucja prawa rodzinnego, polegająca na pozbawieniu małżonków praw i obowiązków wynikających z małżeństwa na podstawie orzeczenia sądu, z zachowaniem jednak małżeństwa i zakazu wstąpienia przez któregokolwiek z małżonków w nowy związek małżeński.

    Separację wyżej zdefiniowaną można określić jako separację prawną lub też separację sądową. Sąd orzekający separację formalizuje bowiem określony stan faktyczny polegający na tym, że małżonkowie nie żyją razem.

    Od separacji sądowej odróżnić należy separację faktyczną, czyli stan faktyczny, w którym małżonkowie żyją osobno, istnieje między nimi zupełny rozkład pożycia, ale stan ten nie jest sformalizowany orzeczeniem sądowym, co prowadzi do tego, że małżonkowie zachowują prawa i obowiązki wynikające z małżeństwa.

    Separacja a rozwód

    Zgodnie z art. 611 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako k.r.o.), jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Z przepisu tego wynika, że przesłanką separacji jest zupełny rozkład pożycia.

    Zgodnie z art. 56 § 1 k.r.o., jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Z tego przepisu wynika, że przesłanką rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia.

    Istnieją dwie zasadnicze różnice między rozwodem i separacją:

    1. Przesłankami pozytywnymi rozwodu jest zupełny rozkład pożycia oraz trwały rozkład pożycia, podczas gdy do orzeczenia separacji konieczny jest zupełny rozkład pożycia. Gdyby w trakcie postępowania sądowego w przedmiocie separacji okazało się, że między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, to orzeczenie separacji jest niedopuszczalne. Zwrócić przy tym należy uwagę, że zgodnie z art. 612 § 1 k.c.,  jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.
    2. Orzeczenie rozwodu definitywnie kończy związek małżeński. Orzeczenie separacji nie skutkuje rozwiązaniem związku małżeńskiego.

    Reasumując, orzeczenie separacji zawsze daje szansę na powrót do związku małżeńskiego. Art. 616 § 1 k.r.o. stanowi, że na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji. Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki (art. 616 § 2 k.r.o.). W przypadku orzeczenia rozwodu nie ma możliwości powrotu do małżeństwa. Jeżeli rozwiedzeni małżonkowie chcieliby znowu być razem w związku małżeńskim, to muszą zawrzeć kolejny związek małżeński.

    Czy małżonek w separacji prawnej może wystąpić o rozwód?

    Taki małżonek może wystąpić o rozwód, jeżeli zaistnieją pozytywne przesłanki rozwodu i nie zaistnieją negatywne przesłanki rozwodu. Kwestia ta została szerzej wyjaśniona w tym miejscu.

    Separacja – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawach o separację i rozwód.

  • Zachowek ‒ definicja, komu się należy i ile, przedawnienie, pozbawienie

    Co to jest zachowek?

    Zachowek jest to określona ustawowo część wartości udziału spadkowego należna dla określonego spadkobiercy ustawowego.

    Komu należy się zachowek?

    Zgodnie z art. 991 § 1 kodeksu cywilnego (dalej jako k.c.) zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

    Z cytowanego przepisu wynika krąg osób uprawnionych do zachowku. Te osoby to:

    1. zstępni, czyli dzieci spadkodawcy, wnuki spadkodawcy, prawnuki itd. (czyli krewni w linii prostej),
    2. małżonek spadkodawcy,
    3. rodzice spadkodawcy.

    Wymienionym osobom należy połowa wartości udziału spadkowego, jaki przypadłby im przy dziedziczeniu ustawowym, jeżeli byłyby powołane do spadku z mocy ustawy. Jeżeli osoby te są trwale niezdolne do pracy albo zstępny jest małoletni, to należy się tytułem zachowku 2/3 wartości udziału spadkowego, jaki przypadłby tym osobom przy dziedziczeniu ustawowym.

    Na czym polega instytucja zachowku i kogo pozwać?

    Wyżej wskazanym osobom przysługuje roszczenie o zapłatę zachowku, które zasadniczo kieruje się przeciwko spadkobiercy testamentowemu, a więc przeciwko temu, który otrzymał spadek w testamencie.

    Roszczenie o zachowek może być też skierowane:

    1. przeciwko osobie, która otrzymała zapis windykacyjny (art. 9991 k.c.),
    2. przeciwko osobie, która otrzymała darowizny od spadkodawcy doliczone do spadku (art. 1000 § 1 k.c.).

    Według ostatnich zmian w k.c. dokonanych ustawą o Fundacji Rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 r. (Dz. U. z 2023 r., poz. 326) podmiotem legitymowanym biernie w procesie o zachowek może być również:

    • fundacja rodzinna, której fundusz założycielski doliczono do spadku (art. 1000 § 4 k.c.),
    • osoba, która otrzymała mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej doliczone do spadku.

    Należy podkreślić, że w każdej sprawie o zachowek należy dokładnie przeanalizować czy dana osoba jest uprawniona do zachowku oraz przeciwko komu powinna wystąpić z roszczeniem o zachowek.

    Termin przedawnienia roszczenia o zachowek

    Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu (art. 1007 § 1 k.c.).

    Jeżeli chodzi o roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny, roszczenie przeciwko fundacji rodzinnej obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego oraz roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, to wymienione roszczenia przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku (art. 1007 § 2 k.c., 1007 § 3 k.c. i 1007 § 4 k.c.).

    Pozbawienie prawa do zachowku i co z tym można zrobić

    Prawo do zachowku jest nie jest prawem bezwzględnym, ponieważ obowiązujący k.c. pozwala pozbawić uprawnionego prawa do zachowku w ściśle określonych sytuacjach.

    Zgodnie z art. 1008 k.c., Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

    1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

    2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

    3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

    Jeżeli doszło do wydziedziczenia przy zachowaniu przesłanek określonych w art. 1008 k.c., to powództwo o zapłatę zachowku podlegać będzie oddaleniu. Niemniej jednak w orzecznictwie sądowym dopuszcza się wystąpienie przez spadkobiercę wydziedziczonego w testamencie z powództwem o ustalenie, że wydziedziczenie jest bezpodstawne.

    Zachowek – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawie o zachowek i innych sprawach spadkowych.

  • Rozwód – przesłanki pozytywne i negatywne

    Rozwód wymaga spełnienia przesłanek. Przesłanki rozwodu można podzielić na pozytywne i negatywne.

    Rozwód – przesłanki pozytywne

    Do pozytywnych przesłanek rozwodu zaliczamy: zupełny rozkład pożycia oraz trwały rozkład pożycia (art. 56 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej jako k.r.o.).

    Zupełny rozkład pożycia oznacza, że między małżonkami nie istnieją jakiekolwiek więzi, przy czym wskazuje się w literaturze i praktyce, że chodzi o ustanie więzi fizycznej, uczuciowej oraz gospodarczej.

    Zupełny rozkład pożycia jest przesłanką pozytywną konieczną do orzeczenia separacji, o czym więcej można przeczytać w tym miejscu.

    Trwały rozkład pożycia można określić jako opartą na doświadczeniu życiowym ocenę, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi, przy czym należy mieć na uwadze indywidualne cechy charakteru małżonków (tak Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r., sygn. akt I CO 5/55).

    Pozytywne przesłanki rozwodu muszą zaistnieć, żeby sąd mógł orzec rozwód związku małżeńskiego. Muszą one zaistnieć łącznie, to znaczy, że rozkład pożycia małżeńskiego musi być jednocześnie zupełny i trwały.

    Negatywne przesłanki rozwodu

    Do negatywnych przesłanek rozwodu zaliczamy:

    1. dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, które nie może ucierpieć wskutek rozwodu,
    2. sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego,
    3. co do zasady żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.

    Art. 56 § 2 k.r.o. stanowi, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Oznacza to, że jeżeli w małżeństwie są dzieci, sąd orzekający w sprawie rozwodowej powinien zawsze zbadać, czy wskutek orzeczenia rozwodu nie ucierpi dobro małoletniego dziecka.

    Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego

    Art. 56 § 2 k.r.o. stanowi, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego oznacza sprzeczność z powszechnie przyjętymi normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Są to kwestie ocenne. Sąd orzekający w danej sprawie powinien w każdej sprawie zbadać czy zachodzi sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego. Tytułem przykładu można powołać się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1998 r., sygn. III CKN 573/98. Według SN, „Orzeczenie rozwodu może okazać się sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zwłaszcza wówczas, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę. Niekiedy przeciwko udzieleniu rozwodu mogą przemawiać względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złośliwego stosunku do współmałżonka albo na tle innych przejawów lekceważenia małżeństwa i rodziny”.

    Co w przypadku, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny?

    W sytuacji, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, co do zasady niedopuszczalne jest orzeczenie rozwodu przez sąd (art. 56 §.3 k.r.o.). Od tej zasady są dwa wyjątki: drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód oraz odmowa zgody drugiego małżonka na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 3 k.r.o. in fine). Tak jak wyżej stwierdzono, chodzi tu o sprzeczność z powszechnie przyjętymi normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Sąd powinien dokonać oceny odmowy zgody drugiego małżonka na rozwód z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy.

    Jeżeli w sprawie zaistnieją negatywne przesłanki rozwodu, to orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne. W takiej sprawie nastąpi oddalenie powództwa o rozwód.

    Dane statystyczne dotyczące zawieranych małżeństw i rozwodów

    Zgodnie z informacjami podanymi na portalu Money.pl z powołaniem się na szacunki GUS, w 2024 roku zawarto w Polsce ok. 136 tys. związków małżeńskich, czyli o ok. 10 tys. mniej niż rok wcześniej. W 2024 roku podobnie jak w 2023 roku, rozwiodło się ok. 57 tys. par małżeńskich.

    Rozwód – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawie o rozwód.

  • Zbrodnia, występek, przestępstwo, wykroczenie – definicje

    Co to jest zbrodnia?

    Zbrodnia jest to czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą (art. 7 § 2 kodeksu karnego, dalej jako k.k.).

    Co to jest występek?

    Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc (art. 7 § 3 k.k.).

    Co to jest przestępstwo?

    Przestępstwo jest to zbrodnia albo występek (art. 7 § 1 k.k.).

    Przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia (art. 1 § 1 k.k.), zawiniony oraz społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma (art. 1 § 2 k.k.). Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu (art. 1 § 3 k.k.).

    Co to jest wykroczenie?

    Wykroczeniem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany (art. 1 § 1 kodeksu wykroczeń, dalej jako k.w.). Wykroczenie to czyn, który jest także czynem zawinionym, albowiem nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu (art. 1 § 2 k.w.).

    Przestępstwa i wykroczenia – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w przedmiocie obrony i reprezentacji w sprawach o przestępstwa i wykroczenia.

  • Przesłanki zasiedzenia nieruchomości

    Do przesłanek zasiedzenia nieruchomości zaliczamy zgodnie z art. 172 § 1 kodeksu cywilnego (dalej jako k.c.): posiadanie samoistne oraz upływ czasu (20 bądź 30 lat).

    Posiadanie samoistne

    Jeżeli chodzi o posiadanie samoistne, to oznacza ono władanie rzeczą jak właściciel (art. 336 k.c.). Posiadanie samoistne prowadzi do zasiedzenia. Posiadanie samoistne należy odróżnić od posiadania zależnego, a więc władanie rzeczą jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca, a także władanie na podstawie innego prawa, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (art. 336 k.c.). Posiadanie zależne wyklucza zasiedzenie.

    Upływ czasu

    Upływ czasu zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza. Jeżeli posiadacz samoistny posiada rzecz w dobrej wierze, to po upływie 20 lat nabywa jej własność przez zasiedzenie. Jeżeli posiadacz samoistny posiada rzecz w złej wierze, to po upływie 30 lat nabywa jej własność przez zasiedzenie (art. 172 § 2 k.c.). Posiadacz samoistny jest w złej wierze, jeżeli wie, że nie przysługuje mu prawo własności nieruchomości. Pojęcie dobrej wiary polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje (wyrok SN z dnia 7 maja 1971 r., sygn. I CR 302/71). W praktyce w zdecydowanej większości spraw sądowych posiadacz samoistny jest w złej wierze, co oznacza, że musi upłynąć 30 lat od objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne, żeby mogło dojść do nabycia prawa własności tej nieruchomości przez zasiedzenie.

    Kiedy dochodzi do zasiedzenia nieruchomości?

    Kiedy spełnione są przesłanki zasiedzenia nieruchomości, to nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie następuje z mocy prawa. Sąd Rejonowy stwierdza takie nabycie w postępowaniu nieprocesowym o stwierdzenie zasiedzenia (art. 609 i art. 610 kodeksu postępowania cywilnego), zaś wydane orzeczenie ma charakter deklaratywny, czyli potwierdza to co nastąpiło z mocy prawa (czyli ex lege).

    Zasiedzenie nieruchomości – pomoc prawna

    Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką w temacie reprezentacji w sprawie o zasiedzenie nieruchomości lub też innych kwestii związanych z tematyką nieruchomości.